Бяззлучнікавыя складаныя сказы, знакі прыпынку
Меню
иконка учебника «Беларуская мова. 11 клас» (аўтары: Г. М. Валочка і інш.), 2021 § 13 
←
→

Ведаць:

  • правілы пастаноўкі знакаў прыпынку паміж часткамі ў бяззлучнікавых складаных сказах

Умець:

  • афармляць бяззлучнікавыя складаныя сказы ў адпаведнасці з пунктуацыйнымі нормамі
  • знаходзіць і выпраўляць сінтаксічныя і пунктуацыйныя памылкі ў чужым і ўласным маўленні

Дадатковыя
матэрыялы

1.Пастаноўка знакаў прыпынку ў бяззлучнікавых складаных сказах залежыць ад сэнсава-граматычных адносін.

2.Коска паміж часткамі бяззлучнікавага складанага сказа ставіцца тады, калі часткі адносна самастойныя, маюць звычайна свае знакі прыпынку.

3.Адзначце сказы, у якіх правільна пастаўлены коскі:

На вёсцы чуліся ранішнія гукі, недзе скрыпнуў калодзежны журавель, бразнулі дзверы.
Адмакрэлі і пацямнелі лагчыны, першыя прагаліны зачарнелі на палях.
Вывеліся галчаняты, у птушак-бацькоў з’явіліся новыя клопаты.
Тут раслі магутныя сасновыя бары, зелянелі неабсяжныя плошчы ельніку і піхтарніку, залаціліся ўвосень цэлыя гаі бяроз і асін.
Каса не косіць, каса брые.

4.Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску неабходна паставіць кропку з коскай:

Бондар бачыў_бой яны прайгралі.
Сцежка яшчэ не абсохла, адталая зямля ўгіналася пад нагамі_было мякка ступаць.
Дагарэла зара ў небакраі_на зямлю спакойна ноч лягла.
Магутнае слова, ты, роднае слова! Са мной ты на яве і ў сне_ душу мне затрэсла пагудкаю новай, ты песень наўчыла мяне.
На верхавіне старой ліпы за агародам пагасла чырвань на лісці_ шпакі ўзняліся з галля і панеслі свой кірмаш у вёску.

5.Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску неабходна паставіць двукроп’е:

Саша пачырванела_ яна не ўмела хлусіць.
Ідзе па вуліцы_ лебедзь плыве.
Вецер загуляе_ хвойнік, лозы гнуцца.
Паглядзеў на неба_ было яно сухое, белае, абяцала гарачы, спякотны дзень.
Загараецца зара_ гасне ноч над зямлёй.

6.Выберыце знак прыпынку, які неабходна паставіць на месцы пропуску, і ўмову яго пастаноўкі ў сказе:
Зайсці на падворак было справай нялёгкай_высокая, там-сям замшэлая брама з казырком была з сярэдзіны надзейна зачынена.

7.Адзначце прыклады, дзе на месцы пропуску неабходна паставіць працяжнік:

Сустрэнешся з зубрам адзін на адзін_страху не абярэшся.
Размахнешся касою_трава сама ў пракосы кладзецца!
Пётр разумеў_людзі чакалі, хваляваліся.
Прайшла гадзіна, другая_тэлефон маўчыць.
Сяргей прадзіраўся праз калючае кустоўе ядлоўцу, зыркаючы па баках_ці не затаіўся дзе бярозавік?

8.Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску неабходна паставіць працяжнік:

Выхад адзін_трэба любой цаной прабівацца да сваіх.
Кот кіпці вострыць_будзе дождж.
Думаў улетку завітаць на колькі дзён да бацькоў_не выйшла.
Гультай за работу_мазоль за руку.
Ганна ведала_старая гаворыць праўду.

9.Адзначце сказы, дзе знакі прыпынку пастаўлены правільна:

Заўтра раніцай намячалася вялікая справа: трэба было брацца за будоўлю.
Штурмаваць бярэшся высі: не лянуйся, а вучыся.
Не сядзіцца ў хаце хлопчыку малому ─ кліча яго рэчка, цягнуць санкі з дому.
Ён доўга ўслухоўваўся ў цішыню ─ галасоў нідзе не было чуваць.
Ноч такая цёплая, сухая, стогне сад ад паўнаты жыцця.

10.Устанавіце адпаведнасць:
-У сказе неабходна паставіць працяжнік.
-У сказе няма парушэнняў пунктуацыйнай нормы.
-У сказе няправільна пастаўлены знак прыпынку.
-У сказе неабходна паставіць двукроп’е.
Найлепей касіць раніцай_трава яшчэ мокрая, росная, каса лёгка яе бярэ.-
Густое жыта і трава ў пояс стаяць наўсцяж высокаю сцяною, іх гладзіць ветрык цёплаю рукой, у спёку лівень шчодра іх напоіць.-
Але ноч тая мне здоўжылася ─ не давалі заснуць яркія і нейкія трывожныя думкі.-
Дакраніся да дрэва, зрабі толькі знак_шчодра рыне густы, узбунтаваны сок.-