Ужыванне складаных сінтаксічных канструкцый у тэкстах розных тыпаў, стыляў і жанраў
Меню
иконка учебника «Беларуская мова. 11 клас» (аўтары: Г. М. Валочка і інш.), 2021 § 16 
←
→

Ведаць:

  • правілы ўжывання і ролю сінтаксічных канструкцый у тэкстах розных тыпаў, стыляў і жанраў

Умець:

  • вызначаць ролю сінтаксічных канструкцый у тэкстах розных тыпаў, стыляў і жанраў
  • ужываць сінтаксічныя канструкцыі ў адпаведнасці з сінтаксічнымі нормамі і афармляць сінтаксічныя канструкцыі рознай будовы ў адпаведнасці з пунктуацыйнымі нормамі
  • знаходзіць і выпраўляць сінтаксічныя і пунктуацыйныя памылкі ў чужым і ўласным маўленні

Дадатковыя
матэрыялы

1.Адзначце сказы, у якіх на месцы ўсіх пропускаў трэба паставіць коскі:

Слухаючы спеў салоўкі_ стаім мы _ стаіўшы дыханне.
Словы пазычаюць паэты ў самой прыроды: у лясоў-шаптуноў _ і ў птушак-пяюх _ і ў шапатлівых дажджоў.
З сініх _ нібы неба _ рэк бяру я моц і сілу.
Акрамя шахматнага гуртка _ я з вялікім задавальненнем наведваю _ нядаўна адкрыты ў нашай школе басейн.
Ніхто загадзя _ кажуць _ не ведае таго, што яго чакае ў будучыні.

2.Адзначце сказы, у якіх на месцы пропускаў трэба паставіць коску:

Цякуць рэкі ў мора _ і вырастаюць да неба дрэвы.
Увосень у Бярозаўцы мялела рака _ і рана жаўцелі бярозы.
Колькі хараства _ і колькі мудрага задумення ў асеннім лесе!
Сонца павярнула на захад _ у небе застылі ружовыя хмары _ і на пасеку з балотца падзьмуў халадок.
Лабановіч не мог адвесці вачэй ад купчастых хмар-грамадзін _ і ўвесь аддаўся чарам зямлі і неба.

3.Які знак прыпынку прапушчаны ў сказе?
Слушная, згадзіцеся, думка добрых людзей на свеце болей.

4. Адзначце сцвярджэнні, якія адпавядаюць наступнаму сказу:
Бярозу, якая кожнага з нас чаруе сваёй прыгажосцю называюць яшчэ дрэвам жыцця і гэта зразумела – яна дзеліцца з чалавекам сваім жывільным сокам, што ўмацоўвае імунную сістэму.

У сказе не хапае дзвюх косак.
У сказе замест працяжніка трэба паставіць двукроп’е.
У сказе пастаўлены ўсе неабходныя знакі прыпынку.
У сказе не хапае толькі адной коскі.
Сказ з’яўляецца складаназалежным з некалькімі даданымі часткамі.

5.Запішыце нумары пропускаў, на месцы якіх трэба паставіць коску:
Забываўся Іван Васільевіч часам назвы, як і прозвішчы, але (1) каб завязалі вочы (2) і прывялі ў любое сяло, якое наведаў хоць аднойчы (3) ён беспамылкова сказаў бы (4) калі ён тут быў (5) і з якімі людзьмі сустракаўся.

1
2
3
4
5

6.Устанавіце адпаведнасць паміж сказамі і іх характарыстыкай:
-Складаны бяззлучнікавы сказ
-Складаназалежны сказ з сузалежным аднародным падпарадкаваннем
-Просты ўскладнены сказ
-Складаназлучаны сказ
У гэты час ад Рана і Маі зыходзіла лёгкае, чыстае блакітнаватае ззянне, якое ўсе бачылі і якім звычайна свецяцца закаханыя.-
Ціха зоры смяяліся ў вецці, я ж на іх задуменна глядзеў.-
Марозна і зорна.-
Пыл, узняты капытамі стомленага каня, доўга асядаў на гарачы пясок.-

7.Адзначце сказы з простай мовай, у якіх знакі прыпынку пастаўлены правільна:

“Эй вы, слухайце!” – крыкнуў Янка Тукала, звяртаючыся да сяброў і стараючыся перакрычаць іх. – Давайце заспяваем песню!”
“Агонь! Агонь!” – крыкнуў Віктар, ачухаўшыся, і кінуўся да вогнішча.
“Ці не сын ты таго Пятра, што бунтаваў мне народ? – успомніў пан, чырванеючы ад злосці, і залямантаваў: Узяць яго!”
“Заходзьце ў хату, – смеючыся, сказала гаспадыня. – А каня я сама распрагу”.
Вяз памаўчаў, а потым, махнуўшы галінаю, сказаў: “Гэта не агонь”.

8.Уважліва прачытайце тэкст:
1) Выкладчык Брэсцкага педінстытута Царапкоў расказаў пра выпадак, які здарыўся з яго сынам Жэнем.
2) Гадавалае дзіця, ён яшчэ толькі вучыўся трымацца на нагах, выпаўз на вулічны брук, па якім ішоў няспынны рух рознага транспарту.
3) Здарылася гэта якраз насупраць дома, у якім жыў паэт Янка Купала.
4) Пясняр у той час вяртаўся з лазні, што знаходзілася ў Траецкім прадмесці.
5) Ён трымаў пад рукой ражку і скрутак з бялізнай.
6) Ажно бачыць: на бруку соўгаецца малое, а зверху, ад Савецкай вуліцы, спускаецца запрэжаны парай коней ламавік.
7) Мяркуючы па ўсім, фурман малога не заўважае.
8) Купала, не раздумваючы, кінуў тое, што трымаў у руках, і кінуўся да малога.
9) Выхапіў дзіця літаральна з-пад конскіх капытоў.
Вызначце, якая з прыведзеных характарыстык адпавядае тэксту:

9.Вызначце спосаб сувязі, пры дапамозе якога звязваюцца сказы ў тэксце з пункта 8:

10.Знайдзіце ў тэксце з пункта 8 складаны сказ з рознымі відамі сувязі.
Адказ пазначце адпаведнай лічбай.
Адказ:

Правільны адказ: 6