Сказы з адасобленымі азначэннямі і прыдаткамі, знакі прыпынку

«Беларуская мова. 11 клас» (аўтары: Г. М. Валочка і інш.), 2021 § 7, с. 57–64

←

→

Ведаць:

стылістычныя функцыі адасобленых азначэнняў і прыдаткаў
правілы пастаноўкі знакаў прыпынку ў сказах з адасобленымі азначэннямі і прыдаткамі
умовы адасаблення азначэнняў і прыдаткаў

Умець:

правільна пунктуацыйна афармляць сказы з адасобленымі азначэннямі і прыдаткамі на пісьме
перабудоўваць сказы так, каб адасобленыя члены сказа былі неадасобленымі, тлумачыць інтанацыйную і сэнсавую розніцу паміж варыянтамі сказаў

Дадатковыя
матэрыялы

1.Адзначце правільнае сцверджанне. Адасобленыя члены сказа — гэта...

члены сказа, якія выконваюць аднолькавую сінтаксічную функцыю, адносяцца да аднаго і таго ж слова, характарызуюцца інтанацыяй пералічэння

члены сказа, якія ўтвараюць яго граматычную аснову

члены сказа, якія інтанацыйна і сэнсава выдзяляюцца з мэтай падкрэсліць іх значэнне ў маўленні

словы, словазлучэнні і сказы, якія не з’яўляюцца членамі сказа, граматычна не звязаны з імі, а ўключаюцца ў сказ з мэтай паказаць адносіны таго, хто гаворыць, да выказанай думкі

словы, словазлучэнні і сказы, якія ўключаюцца ў структуру сказа з мэтай падаць дадатковыя звесткі, тлумачэнні, заўвагі, пры гэтым вызначаюцца сэнсавай адасобленасцю ад зместу асноўнага сказа

2.Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца коска: ⁭

Не змаўкае_запоўнены гараджанамі рынак.

Лета – гэта ціхая паляна ў лесе_прагрэтая паўдзённым сонцам. ⁭

У Мележа ўсмешка была_таленавітая, шчырая. ⁭

Яшчэ ноч была_кароткая. ⁭

Сонца прысела на ваду, памылася ў ёй_сцюдзёнай уранні_пачысцела.

3.Адзначце сказы, дзе няма парушэнняў пунктуацыйнай нормы:

Кінула на зямлю, расшытае золатам, неба знічку адну.

Маладзечна – горад майго юнацтва, светлага, шчаслівага.

На святочным стале ляжыць упершыню спечаны мною пірог.

Акаймаваны кругам, месяц з-за кудзелістых аблокаў пазіраў.

Неба ўсеянае залатымі зоркамі дзіўна адсвечвалася ў возеры.

4.Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя члены сказа адасабляюцца:

Абсаджаная высокімі ліпамі алея вяла да самай брамы.

Усю ноч дзьмуў вецер сухі, марозлівы.

Вечар быў цёплы і ціхі.

Сам маўклівы і пануры Сідар не любіў гаваркіх людзей.

Увечары Хведар малодшы ў сям’і Ганны вырашыў усё расказаць.

5.Дубовы ліст, у жылках і расе, мне нагадаў абрысы Беларусі.
Сказ ўскладнены адасобленым дапасаваным азначэннем.

Правільнае сцвярджэнне

Няправільнае сцвярджэнне

6.Адзначце сказы, у якіх павінны адасабляцца прыдаткі:

Месяц ужо нізкі і барвовы хіліўся да самага захаду.

Замошша невялікая вёска нейкім цудам уцалела ў вайну.

Павага беларусаў да хлеба як да святыні — агульнае сярод беларусаў пачуццё і звычай вялікай выхаваўчай сілы.

Так паказвае свае штукарствы балотная чарацянка дзівосная спявачка нашых лугоў.

Неба было нізкае, па-асенняму халоднае і нічога акрамя дажджу не абяцала.

7.Вызначце, які член сказ з’яўляецца адасобленым у наступным сказе:
Злучок або дэфіс ўжываецца пры напісанні складаных слоў. Адказ запішыце
Адказ:

Правільны адказ: Прыдатак або прыдатак

8.Пабудуйце суадносіны паміж сцверджаннямі і сказамі (знакі прыпынку не пастаўлены):
�-Заўсёды буду помніць рукі бабулі спрацаваныя за доўгі век.
�-Я люблю ўсходы нашых палеткаў спавітыя ў зелень лугі.
�-Зверабой ці святаяннік з’яўляецца лекавай раслінай.
�-Ля самай вады ці ў вадзе расце малады лазняк любімы корм баброў.
�-За ракою чулася песня нясмелая ціхая ласкавая.
Сказ ускладнены адасобленым азначэннем, якое выражана дзеепрыметнікавым зваротам.-
Сказ ускладнены адзіночнымі адасобленымі азначэннямі.-
Сказ ускладнены адасобленым развітым прыдаткам.-
Адасобленыя члены сказа адсутнічаюць.-
Сказ ускладнены адасобленым неразвітым прыдаткам.-